Kad Turci jurišahu na splitske Gripe

Sulejmanov nećak Mehmet s 1200 pješaka i 600 konjanika 18. lipnja 1657. navali na Gripe

PRIJE 360 GODINA – U jeku Kandijskog rata, od učestalih turskih nasrtaja  na  Split i okolicu po obimu je najžešći bio onaj u lipnju 1657. Nakon što su splitske uhode dojavile  da se u Solinu prikupilo oko 8000 muslimana (Kliška je tvrđava trenutno bila u mletačkim rukama!) podignu se na noge svi Splićani dorasli oružju. Topovima, tvorivom i hranom opskrbe vanjske utvrde Gripe i Bačvice čija se izgradnja upravo dovršala. Glasnika Sulejman paše koji drsko zatraži bezuvjetnu predaju, gradski zapovjednici ne udostoje odgovora. U prvim čarkanjima konjanici bosanskog Ahmet paše zauzmu položaj na uzvisini Sućidar koja se nalazi istočno od Gripa, a zatim prodru i do zapadnog zagrađa (Veloga varoša) podno Marjana gdje popale nekoliko koliba. Odbiju ih varoški konjanici s Augustinom Tartaljom na čelu. Sulejmanov nećak Mehmet s 1200 pješaka i 600 konjanika navali 18. lipnja na Gripe.

Kada pokušaju postaviti opsadne ljestve i šikarke, branitelji ih desetkuju  žestokom puščanom vatrom. Turci se povuku „ispremlaćeni i ranjeni“,  ostavivši 86 mrtvih. Mehmet je lakše ranjen u bedro. Sutradan Mustaj aga s  2000 pješaka i 400 konjanika pokušava se privući Gripama sa zapadne strane. Međutim, s klisura koje se tu nalaze, (između današnjih ulica Držićeve i kneza Mislava) zapuca sjajno prikrivena zasjeda Splićana. U turskim redovima dođe do strke i zbrke: neprikladno zemljište priječilo je konjanike da pomognu  pješacima. Ranjeni Mustaj očajnički se branio s dvije kubure i sabljom  sve  dok mu hrabri Ivan Biliškov ne upreni u prsa mušketu. Tada se preda, a Splićani ga povedu u grad „bez uvrjeda i zlostavljanja“. Poginulo je 87 Turaka, a još više ih je bilo što ranjeno što zarobljeno. Splićani su imali 17 mrtvih i tridesetak ranjenih. Istoga dana na ušće Jadra stigne 17 trogirskih naoružanih leuta, a s Hvara u splitsku luku doplovi 80 lađa sa 600 dobrovoljaca. Jedino, od očekivanih 200 Bračana, stigne ih samo četrdesetak! U gradu zavlada radost i oduševljenje. Razbijeni i zaplašeni, povuku se Turci u Bosnu.

Čudi me da Splićani nisu prikladnom spomen-pločom obilježili uspomenu na ovu sudbonosnu bitku pod Gripama!  

Frano Baras